تبادل لینک هوشمند 
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت:
سوره نساء چهارمین سوره و از سوره‌های مدنی قرآن است که در جزء چهارم تا ششم قرار دارد. این سوره را نساء نامیده‌اند چون بسیاری از احکام فقهیِ مربوط به زنان در این سوره آمده است. سوره نساء بیشتر درباره احکام زناشویی و ارث سخن می‌گوید و در میان آنها به احکام نماز، جهاد و شهادت می‌پردازد. همچنین در این سوره مطالبی به صورت خلاصه درباره اهل کتاب و سرگذشت پیشینیان آمده و خداوند درباره منافقان هشدار داده است.
از آیات مشهور سوره نساء آیه ۵۹ است که به آیه اولی الامر شهرت دارد و به اطاعت از «اولی الامر» دستور می‌دهد. بنابر احادیث، مراد از «اولی الامر» امامان شیعه هستند. از دیگر آیات مشهور این سوره، آیه تیمم و آیه محارم است. درباره سوره نساء از پیامبر(ص) نقل شده است هر كس این سوره را تلاوت کند، مانند آن است که بر همه مؤمنانی که میراثی بر جای گذاشته‌اند، صدقه داده و پاداشی همانند آزاد کردن بنده به او داده خواهد شد و از شرک به دور است و در مشیت الهی، از کسانی خواهد بود که خداوند از آنها در گذشته است.
معرفی
- نامگذاری
این سوره را به این دلیل سوره نساء نامیده‌اند که واژه «نساء: زنان» بیش از بیست بار در این سوره به کار رفته و بیشتر احکام فقهی مربوط به زنان در این سوره آمده است. نام دیگر این سوره نساءالکُبری‌ٰ یعنی سوره بزرگ زنان است، چون سوره طلاق «نساءالصُغری‌ٰ» یا «نساءُالقُصری‌ٰ» یعنی سوره کوچک زنان نام دارد.[۱]
- محل و ترتیب نزول
سوره نساء جزو سوره‌های مدنی و در ترتیب نزول، نود و دومین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است. این سوره در چینش کنونی مُصحَف، چهارمین سوره است[۲] و در جزء چهارم تا ششم قرآن جای دارد.
- تعداد آیات و دیگر ویژگی‌ها
سوره نساء ۱۷۶ آیه، ۳۷۶۴ کلمه و ۱۶۳۲۸ حرف دارد. این سوره به لحاظ حجمی جزو سوره‌های سبعُ طِوال و بعد از سوره بقره، طولانی‌ترین سوره قرآن است. سوره نساء اگر چه در سه جزء قرآن واقع شده اما از نظر حجم حدود یک و نیم جزء قرآن را به خود اختصاص داده است.[۳]
محتوا
بنا بر گفته علامه طباطبایی در تفسیر المیزان سوره نساء درصدد بیان احکام ازدواج است، مانند اینکه «چند همسر می‌توان گرفت» و «با چه کسانی نمی‌توان ازدواج کرد». این سوره همچنین مباحث «ارث» را بیان می‌کند و در میان آیاتش به امور دیگر چون احکام نماز، جهاد ، شهادت وگواهی دادن و تجارت می‌پردازد و به صورت خلاصه درباره اهل کتاب سخن می‌گوید.[۴] دیگر مباحثی که در این سوره مطرح شده چنین است: دعوت به ایمان و عدالت، بیان قسمتی از سرگذشت پیشینیان، حقوق و وظایف متقابل افراد جامعه، جهاد با کفار و هشدار در مورد منافقان.[۵]
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
اهمیت پیروی از همه احکام الاهی در زندگی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
بخش دوم: آیه ۱۳۱-۱۷۶ هشدار به مخالفان عمل به همه فرمان‌های الاهی |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
بخش اول: آیه ۱-۱۳۰ قوانین خدا در زندگی بشر |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| فصل پنجم: آیه ۱۷۶ تذکر به مسلمانانی که در قانون ارث تردید دارند |
|
فصل چهارم: آیه ۱۷۱-۱۷۵ هشدار به مسیحیان بی‌ایمان |
|
فصل سوم: آیه ۱۵۰-۱۷۰ هشدار به یهودیان بی‌ایمان |
|
فصل دوم: آیه ۱۳۷-۱۴۹ هشدار به منافقان بی‌عمل |
|
فصل اول: آیه ۱۳۱-۱۳۶ اهمیت پیروی کامل از فرمان خدا |
|
مقدمه: آیه ۱ ضرورت عمل به فرمان خدا |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مطلب اول: آیه ۱۷۶ پاسخ به تردیدها درباره ارث کلاله |
|
مطلب اول: آیه ۱۷۱-۱۷۲ بطلان اعتقاد مسیحیان به الوهیت عیسی |
|
مطلب اول: آیه ۱۵۰-۱۵۲ ایمان نیاوردن یهودیان به برخی از پیامبران خدا |
|
گفتار اول: آیه ۱۳۷-۱۴۳ ویژگی‌های منافقان: تزلزل در ایمان؛ دوستی با دشمنان خدا؛ فرصت‌طلبی؛ بی‌میلی دربندگی خدا |
|
مطلب اول: آیه ۱۳۱ تقوا؛ توصیه مشترک خدا به پیروان همه ادیان |
|
قانون اول: آیه ۲-۱۰ رعایت حقوق یتیمان |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مطلب دوم: آیه ۱۷۶ هدف از بیان احکام الاهی |
|
مطلب دوم: آیه ۱۷۳ فرجام پرستش غیرخدا |
|
مطلب دوم: آیه ۱۵۳ بهانه یهودیان برای مخالفت با پیامبر |
|
گفتار دوم: آیه ۱۴۴-۱۴۹ تشویق منافقان به توبه |
|
مطلب دوم: آیه ۱۳۲-۱۳۴ بی‌نیازی خدا از عبادت بندگان |
|
قانون دوم: آیه ۱۱-۱۴ روش تقسیم ارث |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
مطلب سوم: آیه ۱۷۴-۱۷۵ ایمان به پیامبر اسلام تنها راه نجات است |
|
مطلب سوم: آیه ۱۵۴-۱۵۵ پیمان‌شکنی یهودیان و مخالفت با احکام الاهی |
|
|
مطلب سوم: آیه ۱۳۵ به فرمان خدا عمل کنید، هرچند به ضررتان باشد |
|
قانون سوم: آیه ۱۵-۱۸ حرمت زنا |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
مطلب چهارم: آیه ۱۵۶-۱۵۹ مخالفت یهودیان با حضرت مریم و عیسی |
|
|
مطلب چهارم: آیه ۱۳۶ پایبندی مؤمنان به همه احکام خدا |
|
قانون چهارم: آیه ۱۹-۲۱ ممنوعیت تصاحب اجباری اموال زنان |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
مطلب پنجم: آیه ۱۶۰-۱۶۱ کیفر حق‌ستیزی یهودیان |
|
|
|
قانون پنجم: آیه ۲۲-۲۸ احکام ازدواج با اقسام زنان |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
مطلب ششم: آیه ۱۶۲-۱۶۶ ایمان آوردن برخی یهودیان به پیامبر اسلام |
|
|
|
قانون ششم: آیه ۲۹-۳۱ پرهیز از کسب درآمدهای حرام |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
مطلب هفتم: آیه ۱۶۷-۱۶۹ سرانجام مخالفت با پیامبر خدا |
|
|
|
قانون هفتم: آیه ۳۲-۳۵ تفاوت‌های حقوقی زن و مرد |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
مطلب هشتم: آیه ۱۷۰ ایمان به پیامبر به نفع شماست |
قانون هشتم: آیه ۳۶-۴۲ احسان و انفاق به دیگران |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
قانون نهم: آیه ۴۳ رعایت احکام نماز و طهارت |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
قانون دهم: آیه ۴۴-۵۸ هوشیاری در برابر توطئه‌های دشمنان |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
قانون یازدهم: آیه ۵۹-۷۰ پیروی از پیامبر و امامان معصوم |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
قانون دوازدهم: آیه ۷۱-۱۰۴ جهاد با دشمنان دین |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
قانون سیزدهم: آیه ۱۰۵-۱۲۶ برقراری عدالت قضایی |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
قانون چهاردهم: آیه ۱۲۷-۱۳۰ رعایت حقوق زنان |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
قصه‌ها و روایت‌های تاریخی
- سوگند شیطان برای گمراه کردن انسان (آیه‌های ۱۱۸-۱۲۰).
- عصیان بنی‌اسرائیل (درخواست از موسی برای نشان‌دادن خداوند، گوساله‌پرستی، میثاق طور و میثاق عدم تجاوز درشنبه، قتل انبیاء، تهمت به مریم، ادعای قتل عیسی) (آیه‌های ۱۵۳-۱۵۷).
آیات مشهور
چندین آیه از سوره نساء از جمله آیه قنطار، آیه محارم، آیه اولوالامر، آیه قوامیت مردان بر زنان و آیه نفی سبیل از آیات مشهور و نامدار شمرده شده است.
آیه قنطار
«وَإِنْ أَرَ‌دتُّمُ اسْتِبْدَالَ زَوْجٍ مَّكَانَ زَوْجٍ وَآتَيْتُمْ إِحْدَاهُنَّ قِنطَارً‌ا فَلَا تَأْخُذُوا مِنْهُ شَيْئًا ۚأَتَأْخُذُونَهُ بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُّبِينًا ﴿٢٠﴾»
(و اگر خواستيد همسرى [ديگر] به جاى همسر [پيشين خود] ستانيد، و به يكى از آنان مال فراوانى داده باشيد، چيزى از او پس مگيريد. آيا مى‌خواهيد آن [مال] را به بهتان و گناه آشكار بگيريد؟)
آیه ۲۰ سوره نساء متهم کردن زنان به اعمال منافی عفت، برای توجیه طلاق و عدم پرداخت مهریه یا پس گرفتن آن را به شدت نهی کرده و مورد مذمت قرار می‌دهد. [۷] از این آیه علاوه بر دفاع از حقوق زنان به حق مالکیت زن و جواز مهریه زیاد نیز حکم شده است.[۸]
آیه محارم
«حُرِّ‌مَتْ عَلَيْكُمْ أُمَّهَاتُكُمْ وَبَنَاتُكُمْ وَأَخَوَاتُكُمْ وَعَمَّاتُكُمْ وَخَالَاتُكُمْ وَبَنَاتُ الْأَخِ وَبَنَاتُ الْأُخْتِ وَأُمَّهَاتُكُمُ اللَّاتِي أَرْ‌ضَعْنَكُمْ وَأَخَوَاتُكُم مِّنَ الرَّ‌ضَاعَةِ وَأُمَّهَاتُ نِسَائِكُمْ وَرَ‌بَائِبُكُمُ اللَّاتِي فِي حُجُورِ‌كُم مِّن نِّسَائِكُمُ اللَّاتِي دَخَلْتُم بِهِنَّ فَإِن لَّمْ تَكُونُوا دَخَلْتُم بِهِنَّ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ وَحَلَائِلُ أَبْنَائِكُمُ الَّذِينَ مِنْ أَصْلَابِكُمْ وَأَن تَجْمَعُوا بَيْنَ الْأُخْتَيْنِ إِلَّا مَا قَدْ سَلَفَ ۗ إِنَّ اللَّـهَ كَانَ غَفُورً‌ا رَّ‌حِيمًا ﴿٢٣﴾»
([نكاح اينان] بر شما حرام شده است: مادرانتان، و دخترانتان، و خواهرانتان، و عمه‌هايتان، و خاله هايتان، و دختران برادر، و دختران خواهر، و مادرهايتان كه به شما شير داده‌اند، و خواهران رضاعى شما، و مادران زنانتان، و دختران همسرانتان كه [آن دختران] در دامان شما پرورش يافته‌اند و با آن همسران همبستر شده‌ايد -پس اگر با آنها همبستر نشده‌ايد بر شما گناهى نيست [كه با دخترانشان ازدواج كنيد]- و زنان پسرانتان كه از پشت و نسل خودتان هستند، و جمع دو خواهر با همديگر -مگر آنچه كه در گذشته رخ داده باشد- كه خداوند آمرزنده مهربان است.)
آیه بیست و سوم سوره نساء حکم حرمت ازدواج با برخی از بستگان را بیان کرده است. مَحارِم(جمع مَحرَم) اصطلاحی فقهی، به معنای خویشاوندانی است که ازدواج با آنان حرام است. محارم بر اساس اسباب محرمیت (نسب، ازدواج و رضاع یا شیر خوردن) به نسبی، سببی و رضاعی تقسیم می‌شوند.[۹]
آیه تیمم
«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَقْرَ‌بُوا الصَّلَاةَ وَأَنتُمْ سُكَارَ‌ىٰ حَتَّىٰ تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ وَلَا جُنُبًا إِلَّا عَابِرِ‌ي سَبِيلٍ حَتَّىٰ تَغْتَسِلُوا ۚ وَإِن كُنتُم مَّرْ‌ضَىٰ أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِّنكُم مِّنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُمْ ۗ إِنَّ اللَّـهَ كَانَ عَفُوًّا غَفُورً‌ا﴿٤٣﴾»
(اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، در حال مستى به نماز نزديك نشويد تا زمانى كه بدانيد چه مى‌گوييد؛ و [نيز] در حال جنابت [وارد نماز نشويد] -مگر اينكه راهگذر باشيد- تا غسل كنيد؛ و اگر بيماريد يا در سفريد يا يكى از شما از قضاى حاجت آمد يا با زنان آميزش كرده‌ايد و آب نيافته‌ايد، پس بر خاكى پاك تيمم كنيد، و صورت و دستهايتان را مسح نماييد، كه خدا بخشنده و آمرزنده است.)
آیه ۴۳ سوره، احکام تیمم را بیان کرده است. بر طبق آن، اگر آب برای بدن ضرر داشته باشد یا دسترسی به آب ممکن نباشد، می‌توان به جای وضو یا غسل، تیمم کرد.[۱۰]
آیه اولی الامر
«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّـهَ وَأَطِيعُوا الرَّ‌سُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنكُمْ ۖ فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُ‌دُّوهُ إِلَى اللَّـهِ وَالرَّ‌سُولِ إِن كُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّـهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ۚ ذَٰلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا﴿٥٩﴾»
(اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، خدا را اطاعت كنيد و پيامبر و اولياى امر خود را [نيز] اطاعت كنيد؛ پس هر گاه در امرى [دينى] اختلاف نظر يافتيد، اگر به خدا و روز بازپسين ايمان داريد، آن را به [كتاب] خدا و [سنت] پيامبر [او] عرضه بداريد، اين بهتر و نيك‌فرجام‌تر است)
آیه ۵۹ این سوره مؤمنان را به اطاعت از خدا و رسول خدا(ص) و اولی الامر دستور می‌دهد. مفسران شیعه[۱۱] و برخی از اهل سنت مانند فخر رازی[۱۲] قائلند این آیه بر عصمت اولی الامر دلالت دارد. شیعیان براساس روایات فراوان[۱۳] برآنند مراد از "اولی الامر"، ائمه اطهار(ع) هستند.[۱۴]
آیه حذر
«یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا خُذُوا حِذْرَکُمْ فَانْفِرُوا ثُباتٍ أَوِ انْفِرُوا جَمیعاً﴿۷۱﴾»
(ای کسانی که ایمان آورده اید آمادگی خود را (در برابر دشمن) حفظ کنید و در دسته‌های متعدد یا به صورت دسته واحد به سوی دشمن حرکت نمائید.)
این آیه مسلمانان را به جهاد در برابر کفار فرا می‌خواند [۱۵] و از مسلمانان می‌خواهد با هوشیاری و تجهیزات کامل به صورت گروهی یا در دسته‌های متعدد به سمت دشمن حرکت کنند. [۱۶] مفسران از این آیه برداشت‌های گونوگونی داشته و عمل به آن را رمز عزت و موفقیت و غفلت از آن را، رمز سقوط و شکست مسلمانان دانسته‌اند. [۱۷]
آیات نشوز
«...وَاللَّاتِي تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَاهْجُرُ‌وهُنَّ فِي الْمَضَاجِعِ وَاضْرِ‌بُوهُنَّ ۖ فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلَا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبِيلًا ۗ إِنَّ اللَّـهَ كَانَ عَلِيًّا كَبِيرً‌ا ﴿٣٤﴾ وَإِنِ امْرَ‌أَةٌ خَافَتْ مِن بَعْلِهَا نُشُوزًا أَوْ إِعْرَ‌اضًا فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِمَا أَن يُصْلِحَا بَيْنَهُمَا صُلْحًا ۚ وَالصُّلْحُ خَيْرٌ ۗ وَأُحْضِرَ‌تِ الْأَنفُسُ الشُّحَّ ۚ وَإِن تُحْسِنُوا وَتَتَّقُوا فَإِنَّ اللَّـهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرً‌ا﴿١٢٨﴾»
(...و زنانى را كه از نافرمانى آنان بيم داريد [نخست] پندشان دهيد و [بعد] در خوابگاه‌ها از ايشان دورى كنيد و [اگر تاثير نكرد] آنان را بزنيد؛ پس اگر شما را اطاعت كردند [ديگر] بر آنها هيچ راهى [براى سرزنش] مجوييد، كه خدا والاى بزرگ است./و اگر زنى از شوهر خويش بيم ناسازگارى يا رويگردانى داشته باشد، بر آن دو گناهى نيست كه از راه صلح با يكديگر، به آشتى گرايند؛ كه سازش بهتر است. و[لى] بخل [و بى‌گذشت بودن]، در نفوس، حضور [و غلبه] دارد؛ و اگر نيكى كنيد و پرهيزگارى پيشه نماييد، قطعاً خدا به آنچه انجام مى‌دهيد آگاه است.)
قسمت دوم آیه ۳۴ و آیه ۱۲۸ سوره نساء، آیات نشور نام گرفته‌اند. نشوز، اصطلاح فقهی است که به سرپیچی زن از اطاعت شوهر در اموری مانند تمکین جنسی و خارج شدن از خانه بدون اجازۀ شوهر و همچنین ناسازگاری شوهر و رعایت نکردن حقوق همسر، اشاره دارد. البته، در مواردی از روایات، نشوز مرد، به تصمیم او برای طلاق همسر نیز تفسیر شده است.[۱۸]
آیه نفی سبیل
«...وَلَن يَجْعَلَ اللَّـهُ لِلْكَافِرِ‌ينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلًا ﴿١٤١﴾»
(...و خداوند هرگز بر [زيان] مؤمنان، براى كافران راه [تسلّطى] قرار نداده است.)
به بخش آخر آیه ۱۴۱ سوره نساء آیه نفی سبیل می‌گویند. آیه هرگونه برتری کافران بر مؤمنان را نفی نموده و از مؤمنان می‌خواهد که با سلطه کافران مقابله کنند. [۱۹] علما با استفاده از این آیه برای اثبات قاعده نفی سبیل استفاده کرده‌اند. [۲۰]
آیه تجارت
«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَأْكُلُوا أَمْوَالَكُم بَيْنَكُم بِالْبَاطِلِ إِلَّا أَن تَكُونَ تِجَارَ‌ةً عَن تَرَ‌اضٍ مِّنكُمْ ۚ وَلَا تَقْتُلُوا أَنفُسَكُمْ ۚ إِنَّ اللَّـهَ كَانَ بِكُمْ رَ‌حِيمًا﴿٢٩﴾»
(اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، اموال همديگر را به ناروا مخوريد -مگر آنكه داد و ستدى با تراضى يكديگر، از شما [انجام گرفته] باشد- و خودتان را مكشيد، زيرا خدا همواره با شما مهربان است.)
آیه ۲۹ سوره نساء معروف به آیه تجارت و درباره حرام بودن معاملات غیر شرعی است.[۲۱] در این آیه به ممنوع بودن خودکشی در اسلام نیز اشاره شده است.[۲۲]
آیات الاحکام
بیش از سی آیه از آیات سوره نساء را جزو آیات الاحکام برشمرده‌اند.[۲۳] بخش زیادی از این آیات، احکام ازدواج و زناشویی و احکام ارث را بیان می‌کنند. از جمله احکام دیگری که در این سوره آمده، می‌توان به حکم جزای فحشا، حکم نماز در حال مستی، عبور از مسجد در حالت جنابت، حکم تیمم، احکام نماز، ادای امانت، احکام یتیم و سفیه، حکم قتل خطایی، ریا، حکم سلام و حکم تسلط کافر بر مؤمن[۲۴] اشاره کرد. آیاتی که یا حکم شرعی در آن وجود دارد یا در فرآیند استنباط احکام مورد استفاده قرار می‌گیرند، آیات الاحکام خوانده می‌شود.[۲۵] در جدول زیر به برخی از آیات الاحکام سوره نساء اشاره شده است:
| آیه | متن | باب | موضوع |
|---|---|---|---|
| ۳ | وَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تُقْسِطُوا فِي الْيَتَامَىٰ فَانكِحُوا مَا طَابَ لَكُم مِّنَ النِّسَاءِ... | نکاح | جواز تعدد زوجات |
| ۴ | وَآتُوا النِّسَاءَ صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَةً ۚ فَإِن طِبْنَ لَكُمْ عَن شَيْءٍ مِّنْهُ نَفْسًا فَكُلُوهُ هَنِيئًا مَّرِ‌يئًا | نکاح | احکام مهریه زنان |
| ۶ | وَابْتَلُوا الْيَتَامَىٰ حَتَّىٰ إِذَا بَلَغُوا النِّكَاحَ فَإِنْ آنَسْتُم مِّنْهُمْ رُ‌شْدًا فَادْفَعُوا إِلَيْهِمْ أَمْوَالَهُمْ... | بلوغ | بازگرداندن اموال ایتام |
| ۷ | لِّلرِّ‌جَالِ نَصِيبٌ مِّمَّا تَرَ‌كَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَ‌بُونَ وَلِلنِّسَاءِ نَصِيبٌ مِّمَّا تَرَ‌كَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَ‌بُونَ | ارث | تقسیم ارث |
| ۱۱ | يُوصِيكُمُ اللَّـهُ فِي أَوْلَادِكُمْ ۖ لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنثَيَيْنِ... | ارث | تقسیم ارث |
| ۱۲ | وَلَكُمْ نِصْفُ مَا تَرَ‌كَ أَزْوَاجُكُمْ إِن لَّمْ يَكُن لَّهُنَّ وَلَدٌ... | ارث | ارث همسران از همدیگر |
| ۱۵ | وَاللَّاتِي يَأْتِينَ الْفَاحِشَةَ مِن نِّسَائِكُمْ فَاسْتَشْهِدُوا عَلَيْهِنَّ أَرْ‌بَعَةً مِّنكُمْ... | حدود و دیات | حکم زنای زن |
| ۱۹ | يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَحِلُّ لَكُمْ أَن تَرِ‌ثُوا النِّسَاءَ كَرْ‌هًا... | ارث | احکام ارث |
| ۲۲ | وَلَا تَنكِحُوا مَا نَكَحَ آبَاؤُكُم مِّنَ النِّسَاءِ إِلَّا مَا قَدْ سَلَفَ... | نکاح | ازدواج‌های حرام |
| ۲۳-۲۴ | حُرِّ‌مَتْ عَلَيْكُمْ أُمَّهَاتُكُمْ وَبَنَاتُكُمْ وَأَخَوَاتُكُمْ وَعَمَّاتُكُمْ وَخَالَاتُكُمْ... | نکاح | ازدواج‌های حرام |
| ۲۵ | وَمَن لَّمْ يَسْتَطِعْ مِنكُمْ طَوْلًا أَن يَنكِحَ الْمُحْصَنَاتِ الْمُؤْمِنَاتِ فَمِن مَّا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُم ... | نکاح | ازدواج‌های حلال |
| ۲۹ | يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَأْكُلُوا أَمْوَالَكُم بَيْنَكُم بِالْبَاطِلِ إِلَّا أَن تَكُونَ تِجَارَ‌ةً عَن تَرَ‌اضٍ مِّنكُمْ... | مکاسب | قواعد تجارت حلال |
| ۴۳ | يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَقْرَ‌بُوا الصَّلَاةَ وَأَنتُمْ سُكَارَ‌ىٰ ... | نماز | شرایط اقامه نماز |
| ۵۸ | إِنَّ اللَّـهَ يَأْمُرُ‌كُمْ أَن تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَىٰ أَهْلِهَا وَإِذَا حَكَمْتُم بَيْنَ النَّاسِ أَن تَحْكُمُوا بِالْعَدْلِ... | قضاو شهادات | لزوم رعایت عدالت در قضاوت |
| ۹۲-۹۳ | وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ أَن يَقْتُلَ مُؤْمِنًا إِلَّا خَطَأً... | حدود و دیات | احکام قصاص نفس و جزای قتل عمد |
| ۱۲۷ | وَيَسْتَفْتُونَكَ فِي النِّسَاءِ ۖ قُلِ اللَّـهُ يُفْتِيكُمْ فِيهِنَّ وَمَا يُتْلَىٰ عَلَيْكُمْ فِي الْكِتَابِ فِي يَتَامَى النِّسَاءِ... | نکاح | پرداخت حقوق زنان |
| ۱۲۸-۱۳۰ | وَإِنِ امْرَ‌أَةٌ خَافَتْ مِن بَعْلِهَا نُشُوزًا أَوْ إِعْرَ‌اضًا فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِمَا أَن يُصْلِحَا بَيْنَهُمَا صُلْحًا ۚ وَالصُّلْحُ خَيْرٌ... | طلاق | صلح برای پیشگیری از طلاق |
| ۱۶۱ | وَأَخْذِهِمُ الرِّ‌بَا وَقَدْ نُهُوا عَنْهُ وَأَكْلِهِمْ أَمْوَالَ النَّاسِ بِالْبَاطِلِ ۚ... | مکاسب | حرمت ربا |
| ۱۷۶ | يَسْتَفْتُونَكَ قُلِ اللَّـهُ يُفْتِيكُمْ فِي الْكَلَالَةِ... | ارث | ارث کلاله |
فضیلت و خواص
از پیامبر(ص) نقل شده هر کس سوره نساء را قرائت کند، مانند آن است که بر همه مؤمنانی که میراثی بر جای گذاشته‌اند، صدقه داده و اجری همانند آزاد کردن بنده به او خواهند داد و از شرک به دور خواهد بود و در مشیت الهی، از کسانی خواهد بود که خداوند از آنها در گذشته است.[۲۶] از امام علی(ع) نیز نقل شده است اگر فردی سوره نساء را روزهای جمعه تلاوت کند، از فشار قبر در امان خواهد بود.[۲۷]
در منابع حدیثی برای قرائت این سوره خواصی چون از بین رفتن ترس (اگر با آب باران بشویند و بنوشند)[۲۸] و همچنین پیدا كردن گمشده[۲۹] ذکر شده است. در کتاب مصباح المتهجد شیخ طوسی آمده است قرائت سوره نساء بعد از نماز صبح روز جمعه، مستحب است.[۳۰]
پانویس
- دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۲، ص۱۲۳۷.
- معرفت، آموزش علوم قرآن، ۱۳۷۱ش، ج۲، ص۱۶۸.
- دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۲، ص۱۲۳۷.
- طباطبایی، المیزان، ترجمه، ۱۳۷۴ش، ج۴، ص۲۱۳.
- مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۲۷۳تا۲۷۵.
- خامه‌گر، محمد، ساختار سوره‌های قرآن کریم، تهیه مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت نورالثقلین، قم، نشر نشرا، چ۱، ۱۳۹۲ش.
- مکارم شیرازی، مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۳۲۲.
- قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۴۰.
- دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، ص۱۹۸۸.
- مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۳۹۸.
- طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، داراحیاء التراث العربی، ج۳، ص۲۳۶؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۱۰۰؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۴، ص۳۹۱.
- فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۱۰، ص۱۱۲و۱۱۳.
- نگاه کنید به: بحرانی، غایة المرام و حجة الخصام، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۱۰۹-۱۱۵؛ قندوزی، ینابیع الموده، ۱۴۱۶ق، ص۴۹۴.
- طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، داراحیاء التراث العربی، ج۳، ص۲۳۶؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۱۰۰؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۴، ص۳۹۹.
- قرطبی، الجامع لأحکام القرآن، ۱۳۶۴ق.
- ثعلبی، الکشف و البیان، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۳۴۳.
- قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۱۰۳.
- حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۱۴ق، ج۲۱، ابواب: القسم و النشوز و الشقاق، باب۱۱، ص۳۵۱.
- طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۵، ص۱۱۶.
- بجنوردی، القواعد الفقهیه، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۱۸۷.
- فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۱۰، ص۵۸.
- طبری، تفسیر طبری، ۱۴۱۲ق، ج۵، ص۲۰
- ر.ک: ایروانی، دروس تمهیدیه فی تفسیر آیات الاحکام، ۱۴۲۳ق، ج۱ و ۲، فهرست آیات.
- ر.ک: ایروانی، دروس تمهیدیه فی تفسیر آیات الاحکام، ۱۴۲۳ق، ج۱ و ۲، فهرست آیات.
- معینی، «آیات الاحکام»، ص۱.
- طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۹۰، ج۳، ص۵.
- شیخ صدوق، ثواب الاعمال، ۱۳۸۲ش۷ ص۱۰۵.
- سید بن طاووس، اما ألاخطار، ۱۴۰۹ ق، ص۸۹.
- کفعمی، مصباح كفعمی، ۱۴۰۳ق، ص۴۵۴.
- شیخ طوسی، مصباح المتهجّد، ۱۴۱۱ ق، ص۲۸۴.
منابع
- قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند، تهران، دارالقرآن الکریم، ۱۴۱۸ق/۱۳۷۶ش.
- ایروانی، باقر، دروس تمهیدیه فی تفسیر آیات الاحکام، قم، دار الفقه، ۱۴۲۳ق.
- بجنوردی، سیدحسن بن آقابزرگ موسوی، القواعدالفقهیه، تحقیق مهدی مهریزی، قم، نشر الهادی، ۱۴۱۹ق.
- بحرانی، سیدهاشم، غایة المرام و حجة الخصام فی تعیین الامام، تحقیق سیدعلی عاشور، بیروت، مؤسسه تاریخ اسلامی، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
- ثعلبی، احمد بن محمد، الکشف و البیان المعروف تفسیر الثعلبی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۲۲ق.
- حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، آل البیت، ۱۴۱۴ق.
- دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، به کوشش بهاءالدین خرمشاهی، ج۲، تهران، دوستان-ناهید، ۱۳۷۷ش.
- سید بن طاووس، علی بن موسی، الأمان من أخطار الأسفار و الأزمان، قم، مؤسسة آل البیت، ۱۴۰۹ ق.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، تحقیق: صادق حسن زاده، تهران، ارمغان طوبی، ۱۳۸۲ش.
- طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه محمدباقر موسوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش.
- طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، مکتبة النشر السلامی، چاپ پنجم، ۱۳۹۰ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ترجمه بیستونی، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۹۰ش.
- طبری، محمد بن جریر، تفسیر طبری(جامع البیان)، بیروت، دارالمعرفة، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
- طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ اول، بی‌تا.
- طوسی، محمد بن حسن، مصباح المتهجد، بیروت، مؤسسه فقه الشیعة، ۱۴۱۱ ق.
- فخر رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دارالاحیاءالتراث العربی، ۱۴۲۰ق.
- قرائتی، محسن، قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۸۸ش، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، ۱۳۸۸ش.
- قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن، تهران، ناصر خسرو، ۱۳۶۴ش.
- قندوزی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع المودة لذوی القربی، قم، اسوه، ۱۴۱۶ق.
- کفعمی، ابراهیم بن علی، مصباح، بیروت، مؤسسة الأعلمی، ۱۴۰۳ق.
- معرفت، محمدهادی، آموزش علوم قرآن، [بی‌جا]، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، چ۱، ۱۳۷۱ش.
- مكارم شيرازى، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الكتب الإسلامية، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
- معینی، محسن، «آیات الاحکام»، تحقیقات اسلامی، سال دوازدهم، شماره ۱ و ۲، تهران، بهار و تابستان ۱۳۷۶.
نظرات شما عزیزان:
